"OM AWIGNAMASTU NAMA SIDDHEM OM SWASTIASTU" SEMOGA SEMUA DALAM PERLINDUNGAN TUHAN, MARI KITA JAGA PIKIRAN, PERKATAAN DAN PERBUATAN SEHINGGA KITA BISA MENJADI TELAAN, INGAT HIDUP HANYA UNTUK MENJALANKAN KARMA DARI PERBUATAN KITA YANG TERDAHULU. SELAMAT MEMBACA DAN SEMOGHA BERMANFAAT.

Thursday, March 15, 2012

CARITA SABHA PARWA


           Ring Sabha Parwa kacritayang Ida Sang Kresna mapakayun ring Asura Maya mangda ida ngwangun bale paparuman luih pacing katur ring Ida Sang Yudistira. Bale paparumane sane pacing kakaryanin mangda nenten wenten sane nyaihin. Rencanaang apang melah, apang mesanekan genah palinggih watek dewa, asura, muah manusa. Raris si Maya ngwangun bale paparuman punika sane dahat luih nenten wenten nyamenin skabecikane. Mas manik sesocane mateja nyunarin bale paparuman, mawinan setata galang, yadiastun ritatkala wengi ngesorang linggih Ida Betara Brahma, dindingnyane meteplek antuk mas, madaging ukir-ukiran, ngulangunin pisan. Ring jeroning bale paparumane punika kakaryanin tlaga sane toyannyane daat ening kauparengga antuk tunjung sedeng mekar miwah ulem-uleman sane malakar antuk mas manik. Ring tepin bale paparumane madaging undag malakar antuk manik putih. Sakideh bale paparumane wenten tlaga madaging sekar mawarna-warni. Tarune ngrembun nayuhin genah punika, makawinan sapasira ugi rauh irika bengong tur ulangun ngaksi kaluihan bale paparumane.
Kacritayang sane mangkin Ida Sang Prabu Yudistira ngwentenangs upakara pamlaspas bale paparuman. Para Brahmana miwah para Kesatria sami kaundang. Ida Sang Panca Pandawa daat ledang, santukan karauhin olih para Resi miwah Para Ratu saking dura Negara. Taler sawitran Sang Arjuna sami ngrauhin. Sang Yudistira malinggih kasarengin antuk para resi miwah para kesatriane. Tan bina kadi Ida Betara Brahma kasarengin antuk para dewatane ring suargan.
Critayang mangkin Sang Yudistira pacang ngalaksanayang Rajasuya. Sang Yudistira ngarsayang tetimbangan ring sameton-sameton idane, Bhagawanta, miwah ring Sang Kresna. Sameton-sameton idane, Bhagawanta, miwah Sang Kresna micayang tetimbangan, Sang Yudistira patut ngalaksanayang Rajasuya punika, sakewanten wenten Prabu ring Magada mawasta Sang Jarasanda ratu sakti turin teguh luihing kagunan, Sang Prabu Yudistira patut pisan jumeneng maharaja. Sang Kresna micayang tetimbangan inggih punika Sang Yudistira tan prasida ngalaksanayang Rajasuya sakantun Sang Jarasanda maurip, ipun sane maka pamencanan sang Prabu.
Kacrita mangkin perang tanding Sang Bima ring Sang Jarasanda. Sang Jarasanda kalintang sakti tan silah ring sarwa sanjata tan prasida kakasorang ring payudan. Nanging Sang Jarasanda sinah kaom yening yuda sami mamongol. Sang Bima sane siteng tur akas sinah nyidayang ngaonang Sang Jarasanda, Sang Arjuna miwah Sang Bima  ka magda mapi-mapi dados Brahmana. Sasampun rauh ring kuta Magada sane mawasta Giriwraja raris ngranjing ka kori agunge. Jag pramangkin kayun Sang Tiga brangti, raris munggah nelejek pucak kori agunge sane mawasta Caityaka ngantos balbal. Kacarita di gelis Sang Tiga sampun wenten ring kuta Negara, makeh sane becik tur asri kapanggihin. Sasampune nglintangin tigang kori agung akeh pagebage nampekin. Sang Tiga nyujur Ida Sang Prabu Jarasanda. Ida Sang Prabu nampenin Sang Tiga pranamia ngaturang toya wajik cokor miwah micayang sane sios-siosan. Irika Sang Jarasanda miwah Sang kresna maatur-atur duaning nyamannyane makakalih meneng kemanten mawinan sedeng monabrata. Ida nenten mabebaosan nyantos tengah wengi. Sampun lintang tengah wengi wau nglebarang bratanna. Raris tamiune maka tetiga katuran genah makolem.
Critayang sampun tengah wengi raris Prabu Jarasanda ngrauhin Sang Tiga ring pakoleman. Prabu Jarasanda bengong nyingak busanan sang maraga tamiu kalintang tawah. Raris Sang Prabu Jarasanda mataken napi sujatine tetujon Sang Tiga rauh mriki? Sang Tiga maosang indik tetujon nyane, miring pangandikan punika  raris Prabu Jarasanda ngenahang gelungidane raris mapusungan saha ngandika “Ih Kresna, emang tiang nglawan I Dewa, apa buin I Arjuna jadma ngudaples. Bima tragian dewek I Dewane!” Jag wirosa Sang Jarasanda nyagjag makecog tur nampel Sang Bima. Sang Bima makelid. Beh rame yudane patunggalan, sami sakti, sami teguh. Saling jagur, saling tampel, saling pantigang magulet rames pisan. Ri tatkala rames yudane punika makeh sane nonoton, siuan panjake, brahmana, kesatria, wesia miwah sudra taler para istrine rauh nonoton Sang Jarasanda sareng Sang Bima patunggalan. Sang Jarasanda  kasaup raris kapecik tur katepes ring entudidane ngrepet tulang giing Sang Jarasandane, ragane pegat dados kekalih. Santukan ledang idane raris Sang Bima ica ngakak kabinawa.
Sang Kresna, Arjuna, miwah Bimasena raris nyujur genah para artune tumuli kamedalang saking krangkeng. Raris ida mawali budal nglinggihin kretan Sang Jarasandane. Wau rauh ring jaba kuta mabriuk panjak Magadane ngaturang bakti ring Sang Kresna. Para ratu sane sampun bebas pranamia nyubakti saha atur napi patut karyanin antuk ngwales suecan palungguh Sang Kresna. “Sri Maharaja Yudistira mapikayun ngwangun yadnya Rajasuya, ida sane patut tulungin I Dewa”, sapunika pangandikan Sang Kresna. Para retune sami sairing tur ngaturang mas manik masesocan sada mada makueh. Selanturipun rauh Sang Sahadewa putran Jarasanda kairing antuk sameton-sametonidane rauhing bala tanda mantra sami, raris mungkul nyubakti ring Sang Kresna saha ngaturang punia inten berlian mas manik. Sang Kresna, Arjuna miwah Sang Bima nglanturang mamargi budal ka Indraprasta makta mas manik, intan berlian akueh pisan. Sampun rauh ring Indraprasta, raris tangkil ring Sang Prabu Yudistira ngenikain indik Sang Jarasanda sane sampun kapademang antuk arin I Ratu Sang Bima, para retune sane kakrangkeng ring Giriwraja sampun kabebasang. Daat ledang Sang Yudistira, raris ngelut baun arinidane Sang Bimarjuna.
Sasampune Sang Jarasanda seda, Sang Arjuna mapakayun mangda para retune ring dura Negara ngalap kasor tur ngaturang upeti ring Sang Pandawa, kaanggen upakar yadnya agung Rajasuya.Kacrita padabdab pamargin Sang Catur Pandawa. Sang Arjuna ngungsi ngalerang nglinggihin kreta paican Betara Agni, Sang Bima nganginang, sang Sahadewa ngelodang muah Sang Nakula ngauhang. Pamargin Sang Catur Pandawa sinarengan nyatur desa. Sang Prabu Yudistira jenek ring puri Kandawaprasta.
Kacrita sasampun Sang Catur Pandawa labda karya molih arta-brana makueh pisan, raris pakantinidane miwah prakangge Indrapsatane matur, “Inggih Ratu Sang Prabu, mangkin sampun rauh panamayane Palungguh Maharaja ngwentenang upacara Rajasuya punika. Ngiring mangkin dabdabang karya druene!” Gelis crita, sasampune Sang Yudistira mabiseka dados Maharaja, raris ida ngepahang karyane ring pangemongnya soang-soang. Sang Dussasama sane nureksain boga-upabogane. Sang Aswatama sane kasukserahin nyembrama para retune wantah Ida Sang Sanjaya. Begawan Bisma miwah Begawan Drona katurin maritiaksa sane patut miwah sane tan patut kakaryanin. Begawan Krepa ngraksa sarwa mulene, minakadi mas manik, inten, berlian, perka, miwah sakancan punika, tur ngraksa dana puniane sane pacing katur ring para brahmanane.
Sang Walika, Prabu Drestarasta, Sang Samodata, miwah Sang Jayadrata kairing antuk Sang Nakula dados pangenter pamargan upacarane. Sang Widura dane nabdabang sapariindik dana puniane. Daweg punika para dewane taler natasin pamargin upacara yadnya Rajasuya punika. Maharaja Yudistira mapaica boga-upaboga miwah mas manik ring soang-soang sang ngrauhin manut oneng-onengipune. Cutetipun sapasira ugi rauh wiadin tangkil ritatkala upacara yadnya Rajasuya sami kaicen paica manut kaonengan ipun soang-soang.
Ring kenjekan karyane, sasampun Sang Yudistira katirtain, para resi lan brahmana, para ratu sinamian ngranjing ka pasanggrahan sane wenten ring sajeroning wewangunan upacara punika. Irika mabebaosan indik saling timbale nyihnayang kawagedannya soang-soang, wenten mabebaosan indik agama, indik kasuniatan, wenten taler ngaturang gegiras nyantos bebaose nglantur. Gelis crita Begawan Bisma ngandika ring Sang Yudistira, “Uduh Cening Yudistira, pirengang apang melah! Aturang toya wasuh cokor ento ring sang ngrauhin. Ida sang muput karya, nabe, sameton, brahmana putus, sawitra miwah para ratu, buka nemnem ento patut aturin toya wasuh cokor. Ento patut aturin I Dewa paling malu, prahcihna baktin I Dewane ring Sang ngrauhin sawireh ida suba makelo meneng dini”. Sang Yudistira jujut mataken, “Inggih Kakiang maha wicaksana, sapasira sane patut aturin titiang pinih riin toya wasuh cokor punika?” Begawan Bisma ngandika, “Sang Prabu Kresna aturin pinih dumun, sawireh luihing kasaktian, kawigunan muah kawicaksanan. Sang Prabu Kresna satmaka surya nyunarin karyan I Dewane”. Raris Sang Sahadewa digelis ngaturang wasuh cokor punika ring Sang Prabu Kresna. Nyingak indike asapunika. Prabu Cedi Sisupala kalintang branting mawinan  tata laksana punika nenten becik taler nenten pisan nganutin laksana leluhur sane sampun kasumbung ring jagate. Raris Maharaja Yudistira nyaurin pangandika Prabu Cedi Sisupala, ida mabaos tirta wasuh cokor katur kapratama ring Sang Kresna, boya saking laksanannyane, boya saking ulian pabesikan muah dot apang kaalem. Sang Kresna kabaktinin olih jagat tigane, sawireh kesatriane, kawicaksanannyane, kawigunannyane, setata molih saluiring karya. Sahadewa miwah Begawan Narada mataken, sapasira sane nenten sumpu toya wasuh cokor katur ring Sang Kresna? Raris Prabu Cedi magebras matangi ngadeg tur nitahang para retune sane satinut ring raganidane mangda ngapialangin karya agung Rajasuya punika.
Kacritayang mangkin Prabu Cedi Sisupala nenten pisan setuju, irika Prabu Cedi maosang indik kakaonan Sang Bisma. Mireng sapunika raris Sang Kresna ngandika banban, ida maosang indik  corah Sisupalane marep ring Sang Kresna, Sisupala taler cangkah-cumangkah ngedotang Rukmini. Sane mangkin sampun puput sengkernyane, cingakin sareng sami ting jagi muputang Sisupala! Wau asapunika pangandikan Sang Kresna jag mabalik para retune mapilon ring Sang Kresna, nanging Sisupala kedek ngakak. Irika Sang Kresna ngregep, tan asue cakranidane sampun wenten ring tanganidane. Dangan antuk Ida Sang Kresna munggal Sisupala. Sapisan kewanten sampun puput, Prabu Cedi sakadi sander krebek. Daweg punika yadiastun langite galang, sabehe kalintang bales, tatit saling sambungin tur linuh magejeran. Para retune sami engsek bengong, nyingak kawisesan Sang Kresna, para resi agung miwah brahmanane sami muji-muji Sang Prabu Kresna.
Critayang sane mangkin karya agung Rajasuyane prasida lantur becik pisan. Sampun puput karyane raris para retune nampekin Sang Yudistira sarwi matur, “Ratu Maharaja Yudistira, wiakti daat manibawa karya druene. I Ratu sampun sida karya tur kajana lokq ring jagate, I Ratu molihang swadarma luih. I Ratu sampun nyuecain titiang, sani mangkin titiang jai mapamit, mogi-mogi I Ratu rahajeng!” Sang Yudsitira ngaturang pangayubagia tur suksma ring para retune sami. Raris ngandikain arin-arinidane mangda ngiring rauh ring tepi siring panegara Kandawaprasta. Raris Sang Kresna mapamit jagi ka Dwarawati. Sang Prabu Kresna tangkil ring Dewi Kunti, Dewi Dropadi miwah Subadra ngandikayang jagi matulak ka Dwarawati. Raris Sang Kresna ngandika, “Uduh Sri Maharaja Yudistira, dumadak I Dewa setata kadi i gulem nayuhin mauripe, utawi sakadi I punyan kayu sane atub ngetisin I kedis. Tresnain panjake sameton I Dewane. Sampunang lali ring utsaha miwah swadarmane”. Raris Sang Kresna nyujur puri Dwarawati. Mangkin sane kantun ring bale paparumane wantah Sang Duryadana miwah Sang Sangkuni.
Kacritayang mangkin Sang Duryadana miwah Sang Sakuni wenten sajeroning bale paparumane. Irika ida nyingakin keasrian tetangunan bale peparumane punika. Wiakti kalintang ulangun ida ngaksi kaluihane, ngantos rauh ring genahe sane bebaturanipun antuk kaca. Ida ngalnturang mamarga miderin nglila cita, saking belogidane telaa sane toyanipun ening, kayunang ida bataran. Dadi ta runtuh ida ka tlagane. Sang Bima miwah sane lian-lianan ica ingkel-ingkel ngaksi indike punika. Nanging Sang Yudistira digelis ngandikain parekani mangda ngaturang busana luih ring Sang Duryadana. Sang Duryadana ngutsahayang ngampakang jlanane, tangane terus nyujuh, kandugi ida runtuh ngliling, kalintang jengah kayunidane raris budal ka Astinapura. Ring margi jag meneng, nenten mabaos.
Sang Sakuni uning ring indike asapunika, raris matur ngalipurang sungkawan Sang Duryadanane. Sang Duryadana ngandika, “Uduh, paman Sankuni, kaliwat bengong tiang ningalin kaagungan Sang Yudistira. Makajeng para retune nglapa kasor teken Sang Yudistira. Buina karya Rajasuyane kalintang mawibawa. Tiang dot buka keto. Aduh, paman bengong tiang nepukin wibawan Sang Pandawane. Keneh tiange kebus jengah dot ngelah buka keto. Metu iri keneh tiange, yadiapin yan keneh-kenehang tusing pantes tiang buka keti arepe teken Sang Pandawa. Sang Duryadana mapiteket jagi ngalahang Sang Pandawa, yening sampun sinah kasugihannyane muah bale paparumane makejang gelahang Ida. Sang Sakuni gelis nimbal matur, “Sang Arjuna, Sang Kresna, Sang Bimasena, Sang Yudistira, Sang Nakula Sahadewa miwah Sang Drupada rauhing putran-putranidane tan sida kakasorang, yadiapin olih para dewatane sami. SAkewanten titiang uning naya singid ngaonang Sang Yudistira. Becikang mirengang, tur laksanayang!” Sang Duryadana nangsekang mataken, :kenken nayane ento paman, indayang tuturang!”
Sang Sakuni matur, “Sang Yudistira oneng pisan maplalian, janten ida nenten nulak. Titiang dueg pisan maplalian dadu, punika mawinan aturin Sang Yudistira. Titiang jagi ngaonang ida, mangda kanto telas saplar padruenidane rauhing jagatidane. Indike punika aturang ring Ida Sang Prabu Lingsir, mangdenne ida ngesengin Sang Yudistira, janten Sang Yudistira kaonang titiang”. Sang Duryadana nenten sumanggup matur ring ajinidane indik puniki, raris kasukserahang ring Sang Sakuni. Sang sakuni kasarengin Sang Duryadana pedek tangkil ring Maharaja Drestarasta, ngaturang indik kayun Sang Duryadanane pacang ngadaang palian dadu sareng Yudistira. Sang Drestarasta pacang ngidih tetimbangan ring I Widura sawireh manut pamineh Bapane, tuah I Widura prasida ngaturang tetimbang sane rahayu. Raris Sang Drestarasta ngicenin ngalaksanayang encen sane melah manut pamineh Sang Duryadana. Sakewala ipun pacang nyesel, sawireh pamineh muah raos ipun nenten pisan manut ring kecap sastra agama.
Raris Maharaja Drestarasta ngendikayang muputang bale paparumane masaka siu majalanan satus. Mantri Widura kandikain ka Kandawaprasta mangda ngandikain Sang Pandawa rauh ka Astina, nyingak bale paparumane nglanturang maplalian dadu. Critayang sane mangkin Widura sampun rauh ring Pandawa. Di gelis Sang Yudistira nyambrama pamanidane, tur mapitaken buat pangrauhnyane. Sang Widura matur papolosan, “Inggih Ratu Sang Yudistira, titiang kautus olih Maharaja Drestarasta, mangdene saih ring bale paparuman I Ratune. Usan punika raris I Ratu kairing maplalian. Sane iring I Ratu madadu sampun sami sayaga. Dumadak I Ratu nagingin pakayun Maharaja Drestarasta!”  Benjangne Maharaja Yudistira kairing olih arinidane miwah parek-parekane sami. Sapunika taler Dewi Drupadi kairing antuk panyeroane. Raris Sang Pandawa sinamian kasarengin Sang Widura nglinggihang kreta ka Astinapura. Sarauhe ring Astinapura raris ida tangkil ring Maharaja Drestarasta taler irika nampek Begawan Bisma, Begawan Drona, Begawan Krepa, Sang Karna, Sang Aswatama, Sang Somadata, Sang Duryadana, Sang Salya, Sang Sakuni, Sang Dussasana rauhing sametonnyane miwah para ratu sami sane wenten ring peparumane punika. Nenten lali ida taler tangkil ring ibunidane Diah Gandari.
Raris Sang Yudistira kairing ka pakoleman sane pinih utama. Benjang semengne sasampun Ida Pandawa nrisandya raris ida lunga ka paparumane. Irika napak para retune malinggih ring genahnya soang-soang. Digelis crita mangkin Sang Yudistira maplalian dadu, Sang Yudistira ngetohang mutiara makeh pisan, Sang Duryadana mas masesocan. Tohnyane sampun standing, raris Sang Sakuni mulang dadune, Sang Sakuni menang tur masemu binger. Raris Sang Yudistira malih ngetohang makudang-kudang mas, perak miwah arta branane lianan, kreta kaprabone sane kalinggihin ka Astina, ketian panyeroan ayu anom-anom mapangangge sarwa mule, panyiuan parekane mapangangge becik-becik, makudang-kudang gajah, kreta rauhing 60.000 prayoda, sami kakaonang olih Sang Sakuni. Critayang mangkin plalian dadune rames pisan, Sang Sakuni setata menang. Sang Sakuni  raris matur ring Yudistira ngenikain I Ratu sampun makeh kaon, ngiring lanturang maplalian. Raris Ida Sang Yudistira ngetohang ketian janar, panyatus yutaan jina, sampi, jaran, lembu teked ka panak-panaknyane, kambing, domba sane wenten ring tepin tukad Sindu, panegara rauhing saisinnyane sajabaning para brahmana, pepatih sane ngiring saha busanannynae Sang Nakula miwah Sang Sahadewa. Sami punika sakasiki kakaonang olih Sang Sakuni malarapan naya corah. Sang Yudistira malih ngetohang Sang Arjuna, Sang Bimasena rauhing raganidane ketohang. Sami kakaonang olih Sang Sakuni.
Critayang mangkin Sang Yudistira ngetohang Dewi Drupadi. Sane maplalian muah sane nonton ring plaliane punika mabiayuhan, wau mirage Dwi Drupadi katohang. Sang Duryadana  ngandika, “Paman Widura, alih Drupadi ajak mai, depang ia bareng-bareng ngajak panyeroane”. Sang Widura nenten prasida ngalaksanayang napi sane kanikain sareng Sang Duryadana. Baane jejeh raris Pratikamin nangkilin Drupadi manawi Dewi Drupadi nenten prasida sareng merika. Uning sapunika raris Sang Druyadana nikain Dussasana mangda  nangkilin Drupadi. Digelis Sang Dussasana mamargi ngrereh Dewi Drupadi. Sampun rauh ring genahnya, raris ida ngandika, “Uduh Drupadi mai ajak beli. I Dewa suba kasuksrahang teken Korawane. Jani beli Sang Korawa ayahin adi. Nah, mai eda kelad-kelid”. Dewi Drupadi matangi tur malaib nyujur genah Dewi Gandarine. Sang Dussasana raris nguber keni kasangkuak rambutidane. Sahasa sang Dussasana mai Drupadi ka paparumane. Dewi Drupadi nyerit saha ngubat-abit, “Ih Dussasana, tusing ngelah kapiolasan, dadi malaksana corah! Tui tuah suba titah”. Raris Sang Dussasana maid busanan Dewi Drupadi kanti keles busananidane kasarengin olih Duryadana. Dewi Drupadi raris ngandika, “Aduh, ring paparumane puniki parum para ratu sane sampun pascat ring daging sastra agama miwah wikan ring kapanditan, sane patut baktinin titiang. Sawiaktine tan manut sila sesanan titiang rauh tangkil mriki, santukan titiang tanpa busana sapatuta. Ih, durjana suud malaksana kakene. Aduh ilang kautaman Kuruwangsane. Kenken Begawan Bisma, Drona makadadua jag meneng ngaksi solah I Korawane? Kenken dadi Mantri Widura ane wicaksane ento jag siep keto masi para retune makejang ane ada dini”.
Sang Wikarna putran Sang Drestarasta kalintang kapiolasan, raris ngandika, “Inggih para ratu sinamian. Tepasin mangkin wiarane puniki! Yan tan asapunika sinah sareng sami mangguh nraka. Begawan Bisma, Aji Prabu Drestarasta, panglingsir makekalih keto masi Paman Widura jag meneng. Inggih Ratu sareng sami picayang tetimbang miwah pamutus sane patut, sampunang bingung kategul antuk I panceindria punika! Ratu sareng sinamian, napi ke I Ratu jagi mawecana utawi meneng, titiang madrebe pamineh sapuniki. Yan kamanah antuk titiang sakadi sepat siku-siku wiarane puniki. Sang wikan maosang; maboros, minum-inuman sane munyahin, ngrereh wang istri angge maledang-ledangan miwah maplalian, laksananne asapunika nenten patut kamargiang olih sang amengkurat. Dewi Drupadi nenten pisan wenten iwangnyane, Sang Yudistira riinan ngalahang raganidane. Usan punika wau Dewi Drupadi katohang, santukan Paman Sakuni pisereng, mangdenne Dewi Drupadi kaanggen toh. Manut pamineh tiange nenten patut Drupadi kamolihang olih Paman Sakuni.”
Makeh sane matangi matutang pakayun Sang Wikarmane, wenten sane ngupet Sang Sakuni. Sang Karna gelis ngandika, “Ih Wikarna, cai dogen tusing matutang. Cai mara ibi, tusing pedas teken beneh kalawan pelih, tusing ngelah panglokika, bani ngorahang Drupadi tusing kakalahang dadi gelah Korawane. Wikarna, arta brana Pandawane, Pandawa makejang teked Drupadi kakalahang baan Paman Sakuni. Ih Dussasana, ento Wikarna mapi-mapi pradnyan, andih pabanne. Embus gelung Pandawane, lalungin Drupadi!” Raris Sang Pandawa nglukar busana kaprabone. Sang Dussasana wirosa musbusin busanan Dewi Drupadine sajeroning saba punika. Dewi Drupadi jerit saha tangis masesambatan ngastiti Sang Hyang Hari mangda ledang waranugraha. Pandulamen Dewi Drupadi kapireng olih Sang Hyang Hari miwah Betara Darma, raris ida tedun nanging tan katon, micayang waranugraha lan busana aneka warna. Sang Dussasana tan rarianan musbusin busanan Dewi Drupadine, nanging nenten telas-telas. Sampun panyatusan busananidane kakelesang, sakewanten Dewi Drupadi kantun mabusana sampurna. Para retune sami bengong ngantenang tur mamuji-muji kaluihang Dewi Drupadine.
Sang Bima ngandika bangras, “Ih para kesatria makejang, padingehang munyin gelahe! Gelah majanji bakal nues tangkah Dussasana tur nyeret getihne idup-idup rikala siat Baratawangsane. Yan gelah cedok teken subaya apang tuara nepukin mambahan leluhur gelahe!” Tan pasamodana jag masuara asune aung-aung, jaran miwah untane ngrigih. Raris Dewi Gandari miwah Sang Widura pedek tangkil ring Maharaja Drestarasta, nginangang siptan suaran buron punika. Daging siptane punika, boya tiso wantah durmanggalane pacang rauh, nibenin Kurungwangsane. Maharaja Drestarasta raris ngandika, “Uduh Ceing Yudistira! Dumadak Cening mangguh kerta raharja! Nah, mawali Cening ka Indraprasta, titah panegaran Ceninge mangda gemuh rahajeng. Cening suba pascat teken kasusilaan. Eda Cening nuutang laksanan adin Ceninge I Duryadana. Jalemane tan pakadang sastra tuna susila mesuang munyi sugal tur ngacuh rikala marebat. Nanging yan anak nawang sastra tur susila ngresep teken pangrasan anak len. Cingakin tur elingang biang Ceninge Dewi Gandari muah bapan Ceninge ane buta tur tua tenenan. Sujatine Bapa dot nepukin Cening manyama briak-briuk. Mogi-mogi Cening ajak makejang suka wirya rahajeng tur dirgayusa. Ane jani mawali Cening ka Indraprasta.” Raris Sang Pandawa nunas mapamit budal ka Indraprasta kasarengin olih rabinidane Dewi Drupadi miwah panjak-panjakidane.
Sabudal Sang Pandawa, sane mangkin critayang ring Astinapura. Sang Dussasana kalintang erang kayunnyane, saantukan Sang Pandawa kabebasang olih ajinida Prabu Drestarasta. Sang Dussasana raris tangkil ring rakanidane Sang Duryadana nguningayang jengah kayunidane tur maselselan, santukan ajinidane tan pasamodana mebasang Sang Pandawa. Sang Duryadana, Dussasana, Karna miwah Sang Sakuni tangkil ring Maharaja Drestarasta, pacang malih mamanah maplalian sareng Sang Pandawa. Pasobaya toh-tohe ring plalian, sapa sira ja kaon maplalian, mangda megenah ring alase wayah salami roars tiban nglukar kaprabon mapangangge kulit manjangan. Sasampune roras tiban raris ka panegara nyaru, mangdenne nenten wenten anak uning ring kasujatian deweknyane masue atiban. Yan kauningin mawali ka alase wayah salami roars tiban. Singgih Sri Maharaja lugraha titiang ngwentenang plalian malih! Sang Drestarasta mebasang Duryadana maplalian ngajak nyamanne panduputra. Critayang sane mangkin utusan Maharaja Drestarasta gegancangan mamargi nutug pamargan Sang Yudistira. Sampun doh sawat pamargan Sang Yudistira wau prasida ipun ngacundukang. Sang kautus pranamia matur ring Sang Prabu Yudistira, nguningayang daging pangandikan Ida Sang Prabu Lingsir, mangdenne Ida Sang Pandawa mawali malih ka Astinapura maplalian dadu.
Daddiannya Ida Sang Yudistira mawali ka Astinapura kairing antuk arin-arinidane muah Dewi Drupadi. Tan sue ring margi kancit sampun rauh ring Astinapura. Ida nyujur tur malinggih ring genah plalian dadune, yadiastun ida sampun janten uning ring nanya singid Sang Sakunine. Sang Sakuni egar matur, “Ratu Sang Yudistira, Ida Sang Prabu Lingsir, kalintang sueca ngwaliang druen I Ratune makasami. Sane mangkin malih titiang ngiring I Ratu maplalian dadu. Pirengang becik-becik sane dados bebuat. Sapasira ja kaon ring plalian dadune puniki, salami roras tiban magenah ring alase wayah madurgama, nglukar kaprabon mapangangge blulang  majangan. Ring warsa kaping tlulas rarsi ngranjing ka panegara nyaru, mangdenne nenten wenten jadma uning ring kasujatiannya. Yan pet wenten anak uning, malih mawali ka alase madurgame salami roras tiban. Sasampunne lintang ring warsane kaping tlulas sane malih soang-soang ngawengku kratonnyane. Sapunika pamutus tohe mangkin. Ratu Sang Yudistira ngiring mangkin kikinang maplalian!”
Sang Prabu Darmawangsa manggutan nampenin panangtang Sang Sakunine tur ngraris mabuat. Sang Sakuni ngambil dadu tumuli kapulang. Sang Sakuni masuak, “Ha, ha, ha titiang menang!” Sang Yudistira kaon maplalian, santukan asapunika manut pasuketane dadi makinkin Ida Sang Pandawa jagi ngranjing ka alase madurgama. Ida Sang Pandawa ngrauhing Dewi Drupadi nglukar busana kaprabone, magentos antuk pangangge blulang manjangan. Sane wenten ring saba punika sami engsek bengong ngaksi indike punika. Sakewanten Sang Sakuni, Duryadana, Karna muah Sang Dussasana kalintang egar kayunidane. Raris Sang Yudistira nunas mapamit ring Begawan Bisma, Prabu Somadata, Maharaja Walika, Begawan Drona, Begawan Krepa miwah para ratune siosan, Sang Aswatama, Sang Widura, Maharaja Drestarasta rauhing putran-putranidane, Sang Yuyutsu, Sang Sanjaya miwah panjak-panjake sami. Sami alem ring Sang Yudsitira tur ngastawayang mangda Sang Yudistira mangguh karahajengan, sakewanten pangastawane wantah sajeroning angen. Sang Widura ngandika, “Uduh Cening Panduputra! Biang I Dewane Dewi Kunti tuara patut ajak I Dewa ka alase. Ida kalintang mautama, buina suba lingsir. Ida patut setata muponin kawiryan, bakal baktinin tur iring  paman di purin pamane. DUmadak Cening makejang mangguh rahajeng dirgayusa!”
Sang Pandawa sumaur, “Inggih Paman, malarapan pangastawan Paman, dumadak Ida Sang Hyang Paramawisesa asung kerta waranugraha ring titiang. Paman tan bina kadi anggan ajin titiange. Titiang satinut tur nyuun sapituduh Paman.” Sasampune Dewi Drupadi sayaga jagi mamargi raris ida nunas mapamit ring matuanidane Dewi Kunti. Dewi Kunti ngelut baun mantunidane. Irika Dewi Kunti miwah Drupadi nyretcet toyan panonidane, patrambus ring raganidane. Panjak Astinapurane engsek bengong minakadinipun para istrine sami nyapcap yeh peninggalannyane ngeton ratunnyane Sang Pandawa ngungsi alas madurgama.

No comments:

Post a Comment